Theo các nhà tâm lý Mỹ tuyên bố, những người có tài năng thấp thường cho rằng họ là tài giỏi nhất nhưng lại không đủ trình độ để nhận ra năng lực khiêm tốn của họ.

David Dunning – Một nhà tâm lý học của Đại học Cornell tại Mỹ đã nghiên cứu hành vi và suy nghĩ của những người lao động trong hơn một thập kỷ. Trong suốt thời gian đó, ông cùng các đồng nghiệp của mình đã thực hiện hàng loạt thử nghiệm để kiểm tra nhiều khả năng khác nhau như: tư duy logic, trí tuệ cảm xúc, ngữ pháp, khiếu hài hước, và thậm chí cả khả năng…chơi cờ. Sau khi đối tượng được nghiên cứu hoàn thành các bài kiểm tra, Dunning yêu cầu họ tự đoán điểm số mà họ có thể đạt.

Và kết quả là, nhóm nhà nghiên cứu nhận thấy những người đạt điểm cao tỏ ra rất tự tin khi đoán số điểm, và đây cũng là kết quả mà các nhà nghiên cứu đã tiên liệu. Tuy nhiên, họ lại cảm thấy sửng sốt khi phát hiện ngay cả những người làm bài kiểm tra rất tệ cũng đoán họ sẽ được điểm cao.

Dunning nói: “Phần lớn người chỉ làm đúng 10% đến 15% số câu hỏi trong bài kiểm tra nghĩ rằng họ làm được từ 55% đến 60%, nghĩa là cao hơn mức điểm trung bình. Hóa ra những người có năng lực thấp nhất vẫn nghĩ họ thực hiện bài thi tốt hơn những người khác”.

Từ đó, Dunning đưa ra khẳng định hiện tượng người có năng lực thấp đánh giá quá cao năng lực của bản thân không phải là biểu hiện của tinh thần lạc quan. Mà theo ông thì điều ấy hoàn toàn ngược lại, năng lực tư duy kém khiến những người bất tài không thể đánh giá khả năng thực sự của họ.

“Ngay cả khi chúng tôi hứa với các đối tượng nghiên cứu kém tài rằng họ sẽ được thưởng 100 USD nếu đánh giá đúng số điểm thì họ vẫn không thể đoán chính xác.” - Dunning kể.

“Việc những người bất tài không thể nhận ra năng lực tệ hại của họ là nguyên nhân gây nên vô số vấn đề tiêu cực của xã hội.” - Dunning nhận xét. Chẳng hạn, quan chức bất tài sẽ kéo tụt sự phát triển của đất nước, còn quan tòa bất tài sẽ khiến nhiều người vô tội lĩnh án oan.

Nghiên cứu này còn phát hiện ra rằng, nếu một người không có khả năng trong một lĩnh vực nào đó, họ cũng sẽ không thể nhận ra tài năng hoặc ý tưởng hay của người khác trong lĩnh vực ấy. Xu hướng này đúng với mọi đối tượng trong xã hội từ công nhân đến các nhà chính trị gia.

Cuối cùng, Dunning bình luận: “Hiện tượng đó có thể phá hủy xã hội dân chủ, bởi nền dân chủ chỉ thực sự phát triển nếu mọi công dân có khả năng nhận ra những ứng cử viên tài năng nhất hoặc ủng hộ những chính sách đúng đắn nhất”.